Aǵymdaǵy jyly Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń janyndaǵy Respýblıkalyq termınologıa komısıasynyń 4 otyrysy ótkizilip, 4000-ǵa jýyq termınge lıngvıstıkalyq saraptama jasaldy. Usynylǵan termınderdiń 2700-i maquldandy.

Úkimet janyndaǵy Respýblıkalyq onomastıkalyq komısıanyń 5 otyrysy uıymdastyryldy.

Qazaq tili álipbıin latyn grafıkasyna kóshirý jónindegi ulttyq komısıa janyndaǵy Termınologıalyq jumys tobynyń jumysyn uıymdastyrý osy jyly Bilim jáne ǵylym mınıstrliginen Mádenıet jáne sport mınıstrligine aýystyryldy. Osyǵan oraı, jumys tobynyń jańa quramy bekitilip, olardy ózekti máselelerdi tıimdi sheshýge jumyldyrý, birinshi kezektegi máselelerdi belgileý, termınologıany jańa kezeńge sáıkes jandandyrý joldary qarastyryldy.

Qazaq termınologıasyn tolyqtyrý, termınderdi birizdendirý, ıdeologıalyq jaǵynan eskirgen ataýlardy aýystyrý baǵytyndaǵy jumystardy jandandyrý maqsatynda «Termınkom.kz», «Ataý.kz» saıttaryn mazmundyq jaǵynan tolyqtyrý jumystary júrgizildi. «Termincom.kz» saıty termınologıalyq jumystardy júıeleý, termınderdi birizdendirý, halyqtyń termınder qorymen tanysýyn qamtamasyz etý barysynda turaqtanǵan óz aýdıtorıasy bar aqparat kózine aınaldy. Saıtqa aıyna orta eseppen 3 myńǵa jýyq adam kirip, aqparat almasady, al únemi qoldanýshylar sany 27 000 adamǵa jetip otyr.

Saıtta termınderdi ashyq túrde talqylaý, termınologıalyq qordy qazaqsha termındermen tolyqtyrý jáne halyqaralyq termınderdi birizdendirý jumysy úzdiksiz júrgizilýde. Saıttyń áleýmettik jelilerdegi paraqshalaryna da oqyrmandar qyzyǵýshylyq tanytýda.

Bekitýge usynylatyn termınderdi aldyn ala áleýmettik jelilerde, qoǵamda talqylap, jan-jaqty pysyqtap, kópshiliktiń pikiri negizinde monıtorıń jasaý termınologıalyq jumystardyń ashyqtyǵyn kórsetýge, qoǵammen tyǵyz baılanys ornatýǵa jáne salalyq termınderdiń sapasyn arttyryp, sózdik qorymyzdyń termınjasamdaǵy múmkindikterin meılinshe paıdalanýǵa jol ashady.

Aǵymdaǵy jyly ótkizilgen is-sharalardyń qatarynda bıylǵy sáýir aıynda Parlament Májilisiniń Áleýmettik-mádenı damý komıtetimen birlesip ótkizgen «Rýhanı jańǵyrý: qazirgi qazaq termınologıasy» atty ádisnamalyq ǵylymı sıpattaǵy konferensıany atap ótkimiz keledi. Qazaq tilin odan ári damytý, ony termınologıalyq jaǵynan jetildirý, qoldanylý aıasyn keńeıtý qajettiligi týraly máselelerdi ǵylymı-praktıkalyq turǵydan jan-jaqty talqylaı kele, konferensıaǵa qatysýshylardyń pikirlerin eskere otyryp, Qarar qabyldanyp, Úkimet, Mádenıet jáne sport mınıstrligine, Bilim jáne ǵylym mınıstrligine arnaıy tapsyrmalar berildi.

Salalyq termınologıany qazaq tilin ǵylym tili retinde damytý turǵysynda qarastyrý maqsatynda aǵymdaǵy jyly 3 betpe-bet, 3 onlaın formattaǵy 6 ádistemelik semınar uıymdastyryldy. Atalǵan ádistemelik semınarlarda salalyq termınologıany jandandyrý, termınderdi qazaq tiliniń jazý normalaryna sáıkes retke keltirý máseleleri qozǵalyp, árkelki qoldanylyp júrgen keıbir sátsiz balamalardy ózgertý men túzetý joldary talqylandy. Sonymen qatar óńirlerdegi sala mamandaryna qoljetimdi bolý úshin jáne jurtshylyqty keń qamtý maqsatynda «Elektrondyq alańnyń» qyzmetin paıdalana otyryp 10 oflaın konferensıa, 2 onlaın konferensıa, 2 semınar-keńes ótkizildi.

Ákimshilik-aýmaqtyq birlikterdiń ataýlaryn bir júıege keltirý maqsatynda «Qazaqstan Respýblıkasy geografıalyq ataýlarynyń latyn negizdi álipbımen jazylý erejeleri» jobasy ázirlendi. Sondaı-aq kisi esimderin jazý, rásimdeý barysynda qatelikterdi boldyrmaý maqsatynda «Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń aty-jónderiniń latynnegizdi álipbımen jazylý erejeleri» jobasy boıynsha jumystar júrgizildi.

Atalǵan eki joba «Ataýlardyń tildik máni jáne ulttyq mazmuny» respýblıkalyq semınarynda talqylanyp, ataýlardy translıterasıalaý joldary lıngvıstıkalyq jáne normotıvtik turǵydan zerdelendi.

Josparly túrde jyl saıyn ótkiziletin «Ilespe aýdarma júrgizýdi úıretýdiń sheberlik klastary» atty kýrs uıymdastyryldy. Elimizde halyqaralyq qatynastardaǵy tilaralyq komýnıkasıany júzege asyratyn ilespe aýdarmashylardyń sany áli de azdyq etedi. Memlekettik deńgeıdegi kelissózder, alqaly jıyndarda ilespe aýdarma jasaıtyn mamandar qyzmetiniń sapasyna qarap memlekettik tildiń deńgeıin tanýǵa bolady. Ilespe aýdarma salasyndaǵy mamandarǵa ádistemelik kómek kórsetýge baǵyttalǵan bul is-sharaǵa qatysý úshin suranys kóp.

Saıa Iteǵulova,

Qoldanbaly lıngıvstıka

basqarmasynyń basshysy